Aktualności

W dobie rosnących kosztów zasobów, zmian klimatycznych oraz społecznych oczekiwań nastawionych na zrównoważony rozwój, precyzyjne zarządzanie zużyciem mediów – energii elektrycznej, wody i gazu – staje się nie tylko potrzebą, ale wręcz koniecznością. Zarówno gospodarstwa domowe, jak i przedsiębiorstwa coraz częściej sięgają po nowoczesne narzędzia, które umożliwiają dokładne monitorowanie oraz optymalizację zużycia zasobów. W centrum tej transformacji znajdują się technologie inteligentnego opomiarowania oraz oprogramowanie wspierające zarządzanie mediami. W perspektywie rozwoju inteligentnych miast (smart cities) integracja opomiarowania wszystkich mediów staje się fundamentem zrównoważonego zarządzania zasobami i planowania infrastruktury.

Nowe technologie i ich udział w polskim rynku

Postęp technologiczny w ostatnich latach znacząco przyspieszył rozwój inteligentnych systemów pomiarowych. Przykładowo na rynku energii, według danych opublikowanych w maju 2025 roku przez Urząd Regulacji Energetyki (URE), na koniec 2024 roku ponad 7,3 mln punktów poboru energii było wyposażonych w liczniki zdalnego odczytu, co stanowi 38,26 proc. wszystkich odbiorców końcowych. W sektorze gospodarstw domowych liczba ta wyniosła 6,11 mln, co przekłada się na pokrycie na poziomie 36,43 proc. To więcej niż zakłada harmonogram wdrażania liczników zdalnego odczytu określony w polskim prawie energetycznym, zgodnie z którym do końca 2025 roku wskaźnik ten miał wynieść 35 proc. W kolejnych latach wskaźnik ten ma systematycznie rosnąć aż do 4 lipca 2031 roku, kiedy to 100 proc. odbiorców końcowych w całej Polsce ma być wyposażonych w inteligentne liczniki umożliwiające zdalny odczyt.

Niestety, rynek liczników smart dla wody i gazu rozwija się znacznie wolniej. Dane dotyczące liczby inteligentnych wodomierzy w Polsce są rozproszone i nie są regularnie publikowane przez jeden centralny urząd. Szacuje się jednak, że na koniec 2024 roku w Polsce zamontowanych było około 150–200 tys. takich urządzeń, co stanowi około 5 proc. wszystkich liczników wody w kraju. Z kolei raporty z realizacji programu eGazomierz, prowadzonego przez Polską Spółkę Gazownictwa, wskazują, że liczba inteligentnych liczników gazu przekroczyła 500–700 tys. sztuk, co daje udział rynkowy na poziomie około 10–15 proc. Brak analogicznej do rynku energii automatyzacji w tych segmentach ogranicza możliwości analizy danych, szybkiego wykrywania awarii czy optymalizacji zużycia. Użytkownicy nie mają też bieżącego wglądu w swoje zużycie, co utrudnia podejmowanie świadomych decyzji konsumenckich i środowiskowych.

Kluczowa integracja systemów pomiarowych

Tymczasem integracja systemów pomiarowych dla wszystkich mediów to klucz do osiągnięcia pełnej efektywności energetycznej i środowiskowej. Firmą, która doskonale rozumie to wyzwanie, jest Apator. Grupa ma wieloletnie doświadczenie w rozwoju zaawansowanych rozwiązań w zakresie opomiarowania energii elektrycznej, wody i gazu, wykraczających daleko poza tradycyjne funkcje pomiarowe. Oferowane przez Apator rozwiązania integrują się z zaawansowanymi rozwiązaniami ICT, umożliwiając predykcję zużycia, automatyczne raportowanie danych oraz analizę trendów w czasie rzeczywistym. Dzięki temu użytkownicy – zarówno indywidualni, jak i instytucjonalni – mogą lepiej planować zużycie zasobów, identyfikować potencjalne nieefektywności i podejmować decyzje oparte na danych.

Potwierdzeniem tego jest rosnąca rola kompleksowych rozwiązań oferowanych przez Apator. Przykładowo w sektorze energii systemy SCADA umożliwiają nie tylko zdalny nadzór nad siecią, ale też automatyzację kluczowych procesów poprzez zaawansowane możliwości integracji z aplikacjami stosowanymi w systemach przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej. W połączeniu z modułem EMS (Energy Management System), pozwalają one na optymalizację zużycia energii w oparciu o precyzyjne dane pomiarowe. Przykładem takiej integracji jest rozwiązanie EKTIN, które wspiera nadzór nad pojedynczymi lub rozproszonymi farmami fotowoltaicznymi oraz elektrowniami wiatrowymi. Zapewnia dostęp do szczegółowych informacji o działaniu inwestycji i pozwala na sterowanie jej elementami. Zbiera także dane na temat zdarzeń, alarmów oraz mierzonych wartości, umożliwiając efektywne zarządzanie, jednocześnie zmniejszając koszty utrzymania i zapewniając bezpieczeństwo.  Moduł EMS w systemie EKTIN to zaawansowane rozwiązanie ICT do kompleksowego zarządzania energią w energetyce rozproszonej, które oferuje użytkownikom:

• monitoring, sterowanie i optymalizację przepływów energii,
• nadzór i zarządzanie rozproszonymi źródłami wytwarzania, w tym farmami fotowoltaicznymi, elektrowniami wiatrowymi, czy też magazynami energii
• nadzór i zarządzanie innymi określonymi odbiorami energii elektrycznej (np. stacje i huby ładowania aut elektrycznych, elektrolizery, pompy ciepła, elektrownie gazowe, itd.)

Dane jako podstawa decyzji operacyjnych i strategicznych

Podobne podejście ma zastosowanie w sektorze wodno-ciepłowniczym. Przykładowo system SPIDAP  firmy Apator umożliwia nie tylko automatyczny odczyt danych, ale również ich analizę – w tym wykrywanie anomalii, takich jak wycieki, nieautoryzowany pobór czy nietypowe wzorce zużycia. Dzięki integracji z systemami zarządzania siecią, SPIDAP wspiera efektywne gospodarowanie zasobami wodnymi i cieplnymi, a także poprawia jakość obsługi odbiorców.

Wspólnym mianownikiem tych rozwiązań jest wykorzystanie danych pomiarowych jako podstawy do podejmowania decyzji operacyjnych i strategicznych – zarówno na poziomie przedsiębiorstw, jak i użytkowników końcowych. W efekcie rozwiązania te stają się fundamentem dla zrównoważonego zarządzania mediami w miastach i przedsiębiorstwach, wspierającym cele transformacji energetycznej i gospodarki obiegu zamkniętego. Warto rozważać nowoczesne liczniki energii elektrycznej, które pozwalają na pomiar wielu punktów zużywania energii w jednej firmie, tak jak np. REMIZ firmy Apator, a także wesprą produkcję i zużycie energii np. w obiektach, gdzie jest wiele podnajemców.

Potwierdzeniem tego są m.in. dane unijnych instytucji zajmujących się energią za 2024. Wynika z nich, że zaawansowane systemy IT – w tym platformy analityczne, narzędzia do zdalnego monitoringu oraz systemy predykcyjne – mogą znacząco poprawić efektywność działania sieci. Dzięki nim operatorzy mogą w czasie rzeczywistym analizować dane z tysięcy punktów pomiarowych, identyfikować anomalie, przewidywać przeciążenia oraz optymalizować przesył. To przekłada się na redukcję strat przesyłowych, szybsze reagowanie na awarie oraz bardziej precyzyjne planowanie modernizacji infrastruktury. W efekcie sieci stają się bardziej elastyczne, odporne na zakłócenia i lepiej przygotowane na integrację z odnawialnymi źródłami energii. Przykładem takich rozwiązań są systemy Apator, m.in. OMNITORUS, umożliwiający inteligentne zarządzanie energią elektryczną, wodą, ciepłem i gazem w ramach jednej platformy. Z kolei 4GRID Engine pozwala na zdalny odczyt zużycia energii z nawet 500 tys. liczników w jednej instancji, wspierając efektywne zarządzanie danymi pomiarowymi.

Korzyści z inwestycji w nowe systemy

Wdrożenie inteligentnych systemów pomiarowych wiąże się z kosztami początkowymi – zakupem urządzeń, instalacją, integracją z systemami IT. Jednak w dłuższej perspektywie inwestycja ta przynosi wymierne korzyści. Z badań przeprowadzonych przez Electric Power Research Institute (EPRI) w 2024 roku wynika, że precyzyjne pomiary mogą wspierać bardziej efektywne korzystanie z mediów, co przekłada się na obniżenie rachunków nawet o 10–15 proc. Kluczowym czynnikiem jest tu – wspomniany już wyżej – dostęp do danych w czasie rzeczywistym, który pozwala użytkownikom na bieżąco śledzić zużycie i identyfikować obszary, w których możliwe są oszczędności. Zmiany są zauważalne zarówno w gospodarstwach domowych (wymiana lub wyłączanie niepotrzebnych urządzeń, zmiana nawyków), jak i w przedsiębiorstwach oraz zakładach przemysłowych (inwestycje w nowe instalacje i systemy).

Dla firm inteligentne opomiarowanie to nie tylko oszczędności finansowe, ale też narzędzie wspierające raportowanie ESG (Environmental, Social, Governance). Dokładne dane o zużyciu zasobów pozwalają na transparentne raportowanie wpływu środowiskowego, co jest coraz częściej wymagane przez inwestorów i regulatorów. To także ważny sygnał dla konsumentów, którzy są coraz bardziej świadomi wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi. Co więcej, dane z inteligentnych liczników mogą być automatycznie integrowane z systemami raportowania ESG, co znacząco upraszcza procesy sprawozdawcze. W przyszłości takie rozwiązania mogą stać się standardem w ocenie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw.

Przyszłość to cyfryzacja i AI

Wdrażanie inteligentnych systemów pomiarowych wiąże się też z wyzwaniami. Jednym z nich jest zapewnienie kompatybilności nowych urządzeń z istniejącą infrastrukturą. W wielu przypadkach konieczne jest dostosowanie systemów IT, modernizacja sieci przesyłowych czy szkolenie personelu. Istotnym aspektem jest też bezpieczeństwo danych. Inteligentne liczniki generują ogromne ilości informacji, które muszą być odpowiednio chronione przed nieautoryzowanym dostępem. Cyberbezpieczeństwo staje się więc jednym z kluczowych elementów strategii wdrażania smart meteringu. Ataki na infrastrukturę pomiarową mogą mieć bardzo poważne konsekwencje – zarówno dla użytkowników indywidualnych, jak i dla całych regionów.

W tym kontekście warto przywołać raport OECD z 2024 roku, w którym wskazano, że przyszłość sektora energii będzie w coraz większym stopniu oparta na technologiach cyfrowych i zaawansowanej analityce danych. Inteligentne opomiarowanie stanie się podstawą dla rozwoju tzw. inteligentnych sieci (smart grids), które umożliwią dynamiczne zarządzanie popytem i podażą energii. Z kolei rozwój sztucznej inteligencji (AI), technologii uczenia maszynowego czy Internetu Rzeczy (IoT) będzie kluczowy dla dalszej automatyzacji i personalizacji usług. Dotyczy to także rynku opomiarowania wody, gazu i ciepła, na którym zaawansowana analityka i systemy oparte na AI będą identyfikować wzorce zużycia charakterystyczne dla konkretnych odbiorców, co pozwoli na personalizację taryf, lepsze planowanie infrastruktury i ograniczenie strat. W połączeniu z cyfrowymi platformami zarządzania, oferowanymi m.in. przez Apator, systemy smart meteringu staną się więc nie tylko źródłem danych i kluczem do zwiększenia efektywności operacyjnej, ale też aktywnym elementem systemu zarządzania zasobami w ramach gospodarki niskoemisyjnej.

Regulacje na rynku energii

Ważnym czynnikiem wspierającym rozwój technologii inteligentnego opomiarowania będą odpowiednio zaprojektowane regulacje prawne i polityki publiczne. Przykładowo raport World Energy Council z 2024 roku wskazuje, że wdrażanie nowoczesnych systemów pomiarowych na rynku energii może znacząco przyspieszyć, jeśli towarzyszyć mu będą jasne normy techniczne, zachęty finansowe (np. ulgi podatkowe i dotacje) oraz obowiązki raportowe dla operatorów i dużych odbiorców energii. Takie podejście nie tylko zwiększa skalę wdrożeń, ale również zapewnia spójność i interoperacyjność rozwiązań w całym systemie. Dodatkowo, stabilne i przewidywalne otoczenie regulacyjne daje firmom i samorządom impuls do inwestowania w technologie, które w dłuższej perspektywie przynoszą korzyści środowiskowe i ekonomiczne.

Regulacje mogą również odegrać kluczową rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa danych, ochrony prywatności użytkowników oraz transparentności działania systemów energetycznych. Na rynku energii coraz częściej wskazuje się na potrzebę stworzenia europejskich i krajowych ram prawnych dla zarządzania danymi pomiarowymi, które będą wspierać rozwój innowacyjnych usług. Wsparcie legislacyjne może także obejmować obowiązek instalacji inteligentnych liczników w nowych budynkach, standardy komunikacji między urządzeniami czy wymogi dotyczące integracji z odnawialnymi źródłami energii. Dzięki temu inteligentne opomiarowanie stanie się nie tylko technologiczną innowacją, ale integralnym elementem polityki energetycznej i klimatycznej państw.

Legislacja dla rynku wody i gazu

Zmiany regulacyjne mogą odegrać kluczową rolę także w rozwoju rynku smart meteringu wody i gazu, gdzie tempo wdrażania inteligentnych rozwiązań jest znacznie wolniejsze niż w sektorze energii. W Polsce obowiązek instalacji liczników zdalnego odczytu dotyczy obecnie głównie wodomierzy w budynkach wielolokalowych – zgodnie z nowelizacją ustawy o efektywności energetycznej, mają one zostać zamontowane do 1 stycznia 2027 roku. Jednak brak analogicznego obowiązku dla liczników gazu oraz brak jednolitych standardów technicznych i interoperacyjnych ogranicza skalę wdrożeń. Warto również pamiętać, iż zdalny pomiar to jedno, ale również dokładność pomiaru jest istotna – technologia ultradźwiękowa pozwala na znaczące obniżenie kosztów i unikanie strat. Przykładem takie rozwiązania jest wodomierz ULTRIMIS firmy Apator Powogaz.

Aby przyspieszyć rozwój smart meteringu w tych sektorach, potrzebne są nowe rozwiązania legislacyjne. Po pierwsze, warto wprowadzić obowiązek instalacji liczników zdalnego odczytu gazu w gospodarstwach domowych i przemyśle, analogicznie do sektora energii. Po drugie, konieczne jest stworzenie centralnego systemu zarządzania danymi pomiarowymi (na wzór CSIRE dla energii), który zapewni bezpieczeństwo, transparentność i dostępność danych dla operatorów, odbiorców i regulatorów. Wreszcie, regulacje powinny jasno określać zasady przetwarzania danych osobowych z liczników oraz zapewniać ochronę prywatności użytkowników. Tylko spójne i przewidywalne otoczenie prawne może stworzyć warunki do szerokiego wdrożenia inteligentnych systemów pomiarowych i pełnego wykorzystania ich potencjału w oparciu o zintegrowane systemy.

Fundament zrównoważonego zarządzania zasobami

Inteligentne opomiarowanie to nie tylko technologia – to dziś przede wszystkim fundament nowoczesnego, zrównoważonego zarządzania zasobami. W perspektywie najbliższych lat inteligentne opomiarowanie stanie się standardem, a nie wyjątkiem. Jego rozwój będzie miał wpływ na wiele sektorów gospodarki – od energetyki, przez przemysł, po administrację publiczną. Dlatego tak ważne jest, aby już dziś inwestować w nowoczesne rozwiązania, które pozwolą nam lepiej zarządzać zasobami – z korzyścią dla środowiska, gospodarki i nas samych. Jednocześnie przed nami stoją wyzwania – technologiczne, organizacyjne oraz legislacyjne. Kluczowe będzie zapewnienie bezpieczeństwa danych, kompatybilności systemów oraz wsparcia ze strony polityk publicznych.

Pamiętajmy, że integracja rozwiązań pomiarowych typu smart to nie tylko kwestia instalacji nowoczesnych liczników, ale przede wszystkim budowa spójnego ekosystemu zarządzania danymi. Kluczową rolę odgrywa tu oprogramowanie wspierające zarządzanie mediami – zarówno po stronie operatorów, jak i odbiorców końcowych. Liczy się nie tylko sam pomiar, ale również możliwość jego bieżącego monitorowania, analizy i wykorzystania w procesach decyzyjnych. Systemy oferowane przez Apator pokazują, że dostęp do danych w czasie rzeczywistym pozwala nie tylko na optymalizację zużycia, ale także na szybsze reagowanie na awarie, lepsze planowanie infrastruktury i zwiększenie efektywności operacyjnej. W dobie cyfryzacji i transformacji energetycznej, inteligentne zarządzanie danymi pomiarowymi staje się więc kluczem do budowy nowoczesnej gospodarki zasobami.

Zapytaj firmę Apator, w jaki sposób może wesprzeć Twoje przedsiębiorstwo!

Wyślij zapytanie